Łowca Androidów - 40 lat; Coś - 40 lat

Tym razem dubel - oba puszczono w tym samym dniu, i oba zaliczyły kasową wtopę, po czym zostały hitami.

Na pierwszy ogień idzie źródło terminu "casus Blade Runnera", co do którego za specjalnie nie miałam pomysłu:

• Wielce problematyczny i nieprzetłumaczalny na polski tytuł to efekt niewiary producentów w to, że oryginał by się przyjął. Wykupiono go z innej książki, gdzie termin „bladerunner” oznaczał nielegalnego handlarza narzędziami chirurgicznymi [talon na walonki za wyjaśnienie, jak to się niby miało do treści filmu].
• Moglibyśmy teraz rozmawiać o Dangerous Days. Albo Mechanismo. Albo Ghotam City.
• W książce do czasu akcji wymarły prawie wszystkie zwierzęta, sowy jako pierwsze. W filmie sztuczna sowa jest pierwszym pokazanym zwierzęciem (nie licząc człowieka).
• Przemianowanie lokacji na San Angeles, fuzję San Francisco i Los Angeles, odrzucono. Ale możemy ją za to zobaczyć w Człowieku Demolce.
• Panoramę Los Angeles zainspirował pasek komiksowy The Long Tomorrow z magazynu Metal Hurlant – efekt współpracy Moebiusa i Dana O’Bannona (kolegów Scotta z Aliena), zawiązanej jeszcze podczas prób sklecenia "Diuny Jodorowskiego".
• W scenie walki Pris i Deckarda Daryl Hannah dublował znaleziony podczas lunchu gimnastyk. Wcześniej zatrudniono do tego gimnastyczkę, ale ilość dubli ją wymęczyła. 
• Rutger Hauer improwizował monolog Roya Batty'ego, w miejsce zapisanej w scenariuszu dłuższej kwestii (podobno był zbyt „operowy”, i niewiele wnosił). Stał się decydującym momentem kariery Hauera, i określa się go jako „Tears in the rain” („Łzy w deszczu”) albo „C-Beams Speech”.
• Innym wkładem Hauera jest walka na dachu, w miejsce Bruce Lee stajl na opuszczonej sali gimnastycznej.
• Ridley Scott intstruował Hauera, żeby w trakcie rozmowy z Tyrellem wymówić „father” tak, aby brzmiało jak „fucker”.
• Partia szachów między Tyrellem a J.F. Sebastianem była oparta na rzeczywistej rozgrywce z 1851, zwanej Nieśmiertelną Partią, w wykonaniu Adolfa Anderssena i Lionela Kieseritzky’ego.
• Gdy Deckard popycha Rachael, grymas bólu był autentyczny – Harrison Ford użył zbyt dużo siły, o co Sean Young miała mu za złe.
• Scott przypominał ekipie o nastroju filmu, przynosząc na plan zdjęcie „Nocnych marków” Edwarda Hoppera (o to).
• Film dedykowano pamięci Franka Scotta, zmarłego w 1980 brata reżysera.
• Zbliżenie na mikroskopie wężowej łuski to zdjęcie pączka marihuany.
• W trakcie ucieczki Pris przy spotkaniu z Sebastianem Hannah wpadła na szybę i uszkodziła łokieć w ośmiu miejscach, co uwzględniono w montażu, włącznie z jej reakcją.
• Operator Jordan Cronenweth uzyskał efekt błysku w oczach dzięki Procesowi Schüfftana opracowanemu przez Fritza Langa. Polega to na ustawieniu częściowo przezroczystego lusterka pod kątem 45° do kamery.
• Obklejanie cekinami Joanny Cassidy trwało trzy godziny.
• Makieta Hadesu liczyła trzynaście metrów długości i osiemnaście szerokości. Mieściła siedem kilometrów przewodów i ponad dwa tysiące lampek. 
• Termin „replikant” został wymyślony specjalnie dla filmu, dzięki córce scenarzysty Davida Webba Peoplesa, Risie, studentce mikrobiologii i biochemii, a pochodzi od procesu duplikacji komórki. W książce Philipa K. Dicka nie-ludzi nazywano „androidami” lub „andkami”, ale studio uznało to za niepoważne.
• Pod koniec zdjęć miała miejsce „wojna t-shirtowa” – niektórzy członkowie ekipy mieli dość Scotta, zwłaszcza po jego stwierdzeniu cytowanym przez prasę, że angielscy filmowcy nie są takimi zrzędami jak amerykańscy, i często mówią „yes, gov’nor” (tak, szefie). Dlatego główny makijażysta nosił koszulki z napisami „Yes gov’nor my ass!” (Tak, szefie mojego tyłka), „Will Rogers never met Ridley Scott” i „You soar with eagles when you fly with turkeys” (Szybowałeś z orłami gdy latałeś z indykami), na co Scott odpowiadał własnymi koszulkami „Xenophobia sucks” i czapką „Guv”, co miało pomóc przełamać lody.
• Pyton burmański Zhory był pupilem grającej postać Cassidy. Nazywał się Darling (Skarbuś).
• Scenę finałową nagrano tuż przed odebraniem Scottowi kontroli twórczej przez producentów.
• Dick był zachwycony Hauerem i Fordem – pierwszy był jak „idealny Batty: zimny, aryjski, bezlitosny”, a drugi „bardziej Deckardem niż mógłbym sobie wyobrazić. To było niemożliwe. Deckard istnieje!”.
• Dla żartu Hauer stawił się na pierwsze przesłuchania w zielonych okularach, różowych portkach i białym sweterku z liskiem. Podobno Scott na ten widok zrobił się dosłownie biały.
• Test Voighta-Kampffa pochodzi od pomysłu Alana Turinga z 1951, „The Imitation Game”, który mógłby rozwiązać problem inteligencji maszyn.
• Pierwotnie akcja miała się rozgrywać w 2020, jednak za bardzo to brzmiało jak termin doskonałej widoczności 20/20, i zmieniono na 2019. W książce jest to 1992 (2021 w późniejszych wydaniach).
• Kilka komputerów z pojazdu to sprzęt z Obcego, konkretnie Nostromo i szalupy. Niektóre dźwięki też pożyczono.
• Joe Turkel miał wielkie problemy z zapamiętaniem długich i naszpikowanych technicznym żargonem kwestii Tyrella. Trzymane przez ekipę karty z tekstem wiele nie pomagały, i tak ich nie widział przez grube szkła.
• Pojazd Deckarda można zobaczyć na wystawie American Police Hall of Fame Museum w Titusville na Florydzie.
• Jednego ze spinnerów użyto w Powrocie do Przyszłości 2 jako latającego radiowozu w 2015 roku.
• Makieta piramidy Tyrella miała podstawę o powierzchni dziewięciu kwadratów i wysokość siedemdziesięciu sześciu centymetrów, była zrobiona z pleksi pomalowanego na czarno, wydrapanego w miejscach okien, a w środku upchnięto oświetlenie. I oczywiście stanęła w ogniu, szczęście w nieszczęściu dopiero pod koniec zdjęć, jak już skompletowano jej „występ”. Ocalałe resztki skończyły na wystawie Museum of the Moving Image w Astorii na Queens w Nowym Jorku. [Swoją drogą to już drugi znany mi przypadek, gdy na planie czegoś reżyserowanego przez Scotta zrobiło się dosłownie gorąco.]
• Szczególnie bolesna dla Forda i Scotta była łopatologiczna narracja autorstwa Deckarda – producenci wykonawczy uznali sam obraz za dezorientujący [to Philip K. Dick, na litość Cthulhu, to ma być dezorientujące!], albo po prostu uznali widzów za niedomyślnych [względnie dobrała się niedomyślna publiczność testowa. Dwa razy.]. W każdym razie o ile Scott by na to przystał, gdyby szło o rozważania filozoficzne o konsekwencjach poczynań, to Ford nie mógł tego przecierpieć przez następne dwadzieścia lat. „Pajacami” (Ford ich tak określił, nie ja) odpowiedzialnymi za to nieporozumienie byli Darryl Ponicsan (jego wersja nie przeszła) i Roland Kibbee. Cierpieli wewnętrznie również oryginalni scenarzyści, Peoples i Hampton Fancher, z których każdy myślał, że narrację napisał ten drugi.
• Wspominałam o katordze na planie? Niektórzy filmowcy zapamiętali ten film jako „Blood Runner”.
• Ósmego stycznia urodziny obchodzą, poza Battym, Elvis Presley i David Bowie. Jak na ironię, Bowie zmarł dwa dni po uruchomieniu Batty’ego – 10 stycznia 2016.
• Jedną z zagadek fanowskich było to, czy Deckard na pewno był człowiekiem. Bo każdy replikant miał „przypisane” zwierzę (Leon – żółw, Rachael – sowa, Pris – szop, Zhora – wąż, Batty – wilk), a Deckardowi śnił się jednorożec, więc ekstrawagancki zwierzak dla ekstrawaganckiego replikanta, czy jakoś tak. Według sequela to człowiek (podobnie twierdził Ford, i Hauer – według tego drugiego finałowa walka straciłaby na sensie), ale Scott upiera się, że replikant.
• Producenci upierali się także przy szczęśliwym zakończeniu, i to pasującym jak pięść do nosa, bo ujęcia z lotu ptaka górskich plenerów. W dodatku nieużytych przy montażu Lśnienia.
• To, co gada przy pierwszym pojawieniu Gaff, rozbawiłoby Węgrów.
• Jako budynki przy komisariacie zamaskowano modele Sokoła Millenium i statku z Ciemnej Gwiazdy.
• W wersji kinowej była wzmianka o jednym zabitym przez elektrycznego pastucha replikancie na sześciu uciekinierów, co poskutkowało brakującym osobnikiem – modelem opiekuńczym Mary, granym przez Stacey Nelkin (kandydatkę na Pris), usuniętym z powodów budżetowych i strajku scenarzystów – i usiłowano to zamaskować przekładając bijatykę z Leonem na później, co poskutkowało znikającą butelką i poobijaną twarzą Deckarda; pierwszej wzmianki już nie, więc wysnuto z tego teorię, że ostatni może być Deckard.

*

Myślałby kto, że film o lodzie i klimatyzacja przyciągną tłumy. Najwyraźniej było za gorąco na opuszczanie domów.

• Ulubiony film Johna Carpentera z jego własnego dorobku.
• Napis początkowy miał przypominać ten z Istoty z innego świata, czyli pierwszej próby ekranizacji. Efekt praktyczny polegał na umieszczeniu taśmy celuloidowej z napisem za zadymionym akwarium zasłoniętym torbą na śmieci, którą podpalono. [I tak to się, drogie dzieci, robiło przed inwazją komputerów.]
• Lądujący przy bazie Norwegów helikopter chybotał się, bo wynajęty pilot przekazał akurat stery Kurtowi Russellowi.
• Pomysł testowania krwi, bo sam wygląd niczego by nie zdradził, bardzo przypomina badanie na zarażenie AIDS. I nie, nie powstał tutaj, tylko jeszcze w opowiadaniu.
• Trzech aktorów planowało scenę, w której Palmer i Windows zmówiliby się przeciwko innym. Gdy Carpenter to odrzucił, aktorzy na niego narzekali, zapominając o włączonych mikrofonach. Carpenter uświadomił im to po dziesięciu minutach.
• Postać Thomasa G. Waitesa miała się nazywać Sanchez, ale na próbie Waites stawił się w okularach przeciwsłonecznych i stwierdził, że od teraz wszyscy mają go nazywać Windows. Carpenter włączył to do filmu, z sobie tylko znanego powodu.
• Plakat nie przypadł do gustu Carpenterowi, który po Halloween nie chciał mieć nic wspólnego z „człowiekiem w kostiumie” więc stwierdził, że teraz to wygląda jak reklama slashera, i równie dobrze postać może mieć w ręku zakrwawiony nóż. [Dla mnie poster pierwsza klasa. Szkoda, że GPP nie ma w asortymencie.]
• Powód trzymania w odludnej stacji badawczej stert broni i miotacza ognia to paranoja spowodowana Zimną Wojną.
• Przez montaż trochę ciężko się połapać, który Norweg był który, więc podpowiem – pilot się wysadził, strzelec odebrał headshota.
• Mówiąc o Norwegach – zastrzelony typ w jednej z usuniętych scen okazał się Jansem Bolanem, choć w prequelu zwali go Lars. Grał go producent Larry J. Franco. Według tej samej usuniętej sceny (o ile to nie błąd aktora) lewa powieka trupa drgnęła, więc mógł przeżyć postrzał, a dobiła go albo asymilacja przez Coś-z-Psiarni, albo pożar. Pilot nazywał się Matias.
• Jeśli prequel z 2011 był konsekwentny, rozwiązałaby się zagadka z finału filmu – i MacReady, i Childs byliby ludźmi, jako że Childs nadal miał swój kolczyk (w prequelu ujawniono, że Coś nie replikuje tworów nieorganicznych); jeśli jednak założyć, że kosmita szybko się uczy, mógł założyć kolczyk po asymilacji. A więc wracamy do punktu wyjścia.
• Norweskiego psa zagrał słynny wówczas pół wilk, pół malamut Jed. Był taki dobry w swoim fachu, że nigdy nie patrzył na kamerę, manekiny, ani filmowców. Ale ścigany pies to nie był on, tylko ufarbowany pobratymiec.
• Jeśli przyjrzeć się Norwegom na taśmie z lądowiska UFO, wyglądają zupełnie jak obsada filmu z lat 50.
• Treść ostrzeżenia Larso-Jensa wywołałaby zdziwienie u prawdziwych Norwegów, bo zamiast „Kom deg ut derfra. Det er ikke en hund, det er en slags ting! Det er å imitere en hund, det er ikke ekte! KOM BORT IDIOTENE!” (Wynoście się stąd, do diabła. To nie pies, to jakiś stwór! To naśladuje psa, on nie jest prawdziwy! JAZDA STĄD IDIOCI!) krzyczy „Se til helvete og kom dere vekk. Det er ikke en bikkje, det er en slags ting! Det imiterer en bikkje, det er ikke virkelig! KOM DERE VEKK IDIOTER!”, czyli, w wolnym tłumaczeniu, „Spójrz do piekła i uciekaj. To nie pies, to coś w rodzaju! Naśladuje psa, to nie do końca! ODEJDŹ IDIOCI!”. (Wzięłam to z gugiel translatora. Czy ktoś z was zna norweski i poprawi mnie w razie pomyłki?)
• Wedle prequela samobójca z obozu Norwegów nazywał się Colin i był zaproszonym Anglikiem.
• Poza sceną oględzin trupa strzelca ze znalezieniem jego nieśmiertelnika, usunięto także: Norrisa zgłaszającego MacReady’emu potrzebę lotu do norweskiej bazy; znalezienie w tej bazie przez Maca i doktora bloku lodu, w którym spoczywał kosmita, oraz martwego Norwega w szafie; Maca przeprowadzającego się do głównego budynku, bo w jego chacie jest za zimno; doktora i Fuchsa ślęczących nad zdjęciami Norwegów; Maca robiącego to samo w towarzystwie dmuchanej lali (jeśli miało to taki sam przebieg, co w nowelizacji, to nie ma się czego bać); więcej sekcji Psa-Cosia, którego Blair uznaje za nie do końca martwego, i wszyscy się cofają; Maca i Norrisa gramolących się z wykopu z UFO; Maca tłumaczącego wszystkim, że właściciel porwanych portek musi być duży, czyli sporo załogantów jest podejrzanych; zgaśnięcie świateł i panikę związanych załogantów, dopóki Mac i Palmer tego nie naprawią (światło źle wypadło, dlatego to usunęli); Fuchsa szpadlem przybitego do drzwi tajnej hodowli trawki Childsa i Palmera (zostało parę zdjęć); przyczynę śmierci Benningsa jako zadziubanie śrubokrętem przez kogoś w niebieskiej kurtce (Blaira?) wewnątrz psiarni po tym, jak mówi „Clark?” (Carpenter uznał to za zbyt slasherowe); Maca i Naulsa wystraszonych przez przez lalkę Maca; widzielibyśmy śmierć Naulsa, gdyby pokaz testowy nie wywołał śmiechu (scenę nazwano Pudło-Coś); i wreszcie trochę żenujące poklatkowe Blair-Coś.
• Muzykę miał kleić Jerry Goldsmith, ale przerzucił się na Ducha, więc zastąpił go Ennio Morricone.
• Kawałki Morricone nieprzyjęte tutaj wylądowały w Nienawistnej ósemce. I dostały Oscara.
• Na ironię, na zewnątrz studia, w którym kręcono, panowały 30-stopniowe upały.
• Finom nie podszedł. Dlaczego?
• Wycie antarktycznego wiatru pochodziło z pustyni niedaleko Palm Springs.
• Obie bazy to ten sam plan, tylko że bazę Norwegów filmowano już po spaleniu.
• Model statku z początku filmu miał metr średnicy i 144 lampki.
• Macki i odnóża wypuszczane przez Psa-Coś puszczono wspak, znaczy wciągano je wraz ze sprężonym powietrzem.
• A tak w ogóle, to efekty w psiarni robił Stan Winston, w zastępstwie za hospitalizowanego przez wycieńczenie Roba Bottina (BTW facet miał wtedy ledwie 22 lata). Nie chciał kredytowania, ale i tak wcisnęli mu podziękowania.
• Jeszcze o efektach wizualnych – przy odrywaniu głowy Norris-Cosia bąble symulowano gumą balonową z podgrzanym plastikiem. Całość była łatwopalna i poszła z dymem, gdy Carpenter uznał, że miotacz ognia powinien dostać trochę czasu. Bottin pracował nad modelem kilka miesięcy.
• Wspak kręcono również wkładanie ręki pod twarz Gary’ego. Zrobił to Rob Bottin.
• Doktora Coppera po urwaniu rąk grał facet po amputacji i w masce.
• Podczas ujęć plenerowych na Alasce kamery nie chciały pracować przez zimno, a ogrzewanie ich groziło parowaniem obiektywów.
• Carpenter nie był pierwszym wyborem na stołek reżyserski. Tobe’a Hoppera pożegnano po tym, jak jego wizja za bardzo zboczyła w klimaty Moby Dicka.
• Dla realizmu sekcjonowane Coś było wysmarowane śmierdzącą substancją. Żołądki ekipy nie były zachwycone (bo jeszcze realizm rekwizytu), właściwie tylko Wilford Brimley (Blair) był nieprzejęty, bo za młodu pracował na farmie. Jego sekret – wyobrażał sobie, że pierze koszulę.
• Współczujemy operatorowi Raymondowi Stelli – każda nakłuwana ręka była jego.
• We wczesnych wydaniach DVD Nauls słucha muzyki instrumentalnej, bo zapomniano o prawach do „Superstition” Wondera.
• Kurt Russell nie wiedział, jak dużą siłę będzie miał dynamit, którym dobił Palmera-Cosia, więc reakcji nie grał.
• Jedyna kobieta w filmie to głos komputera od szachów, dubbingowany przez ówczesną żonę reżysera, Adrienne Barbeau. Miała być też żywa aktorka, ale zdrowie jej nie pozwoliło (dlaczego w takim razie nie wymienili jej na inną aktorkę?).
• Kiedyś dźwiękowcy musieli się wykazywać kreatywnością – by zdobyć psie ujadanie, Colin Mouat zgromadził w domu wszystkie psy sąsiadów, po czym krążył wokół w trenczu i stukał w okna.
• Przez strach przed psami namówienie Petera Maloneya, żeby nie uciekał, gdy Jed ma na niego skoczyć, było trudne.
• Niemcy i Hiszpanie zamiast 27000 godzin (3 lata i miesiąc) mają tylko 27 godzin.
• Flara działa tylko półtorej minuty, co przeciągało powtórki kwestii McReady’ego w nieskończoność.
• Jeden z automatów w świetlicy nazywa się Heat Wave, na drugim trzeba walczyć z inwazją. Poza tym jedna z planszówek to Zgadnij Kto?.